Transgenders slechter af in het nieuwe Syrie?

Daags na de desintegratie en val van het Assad-regime en de installatie van de nieuwe HTS-regering stuurde een goede Syrische vriend van me de link van een Facebookpost waarin melding werd gemaakt van de arrestatie van trans/queerjongeren in Damascus. De jongens droegen vrouwenkleding en het nieuwe regime was daar niet van gediend. Het commentaar van mijn Syrische vriend was dat dit onder het oude regime nooit zou zijn gebeurd.

En hoe zit het met de vrouwen?

Een andere Syrische vriend stuurde me berichten waarin hij zijn zorgen kenbaar maakte over de positie van vrouwen onder het HTS-bestuur en zijn nieuwbakken president Ahmed al-Sharaa. Zouden zij niet weer verwezen worden naar het aanrecht en hun geluk moeten vinden in de dienende rol van de huisvrouw en moeder? Onder het oude regime hadden de vrouwen het wellicht beter, zo meldde hij mij. Exemplarisch is de kritiek op Aisha al-Dibs, het nieuwe hoofd van het Bureau voor Vrouwenzaken van de overgangsregering. Haar uitspraken dat ze geen meningen zou toestaan vanuit feministische of vergelijkbare hoek die haaks staan op de opinies van de nieuwe regering leidden tot veel onrust en protest.

Het land in puin

De nieuwe Syrische leider wordt dezer dagen vaak geïnterviewd door westerse en lokale media in het Midden-Oosten. Hij heeft er inmiddels bezoeken op zitten aan Saoedi-Arabië en Turkije, twee hoofdrolspelers in het Midden-Oosten. Al-Sharaa zit opgezadeld met een volkomen uitgeput en verwoest land waar de infrastructuur van allerlei aard verwoest of ernstig beschadigd is. De mensen zijn uitzinnig blij over het vertrek van het gehate Assad-regime maar alles is stuk. Israël nam de kans te baat om wat er nog over was van het Syrische leger te vernietigen in de eerste dagen van het nieuwe bestuur. Van het eens zo machtige Syrische leger is niet veel meer over. Bovendien bezette Israël nog eens een strook land naast de hoogte van Golan om, naar eigen zeggen, veiligheidsredenen. Het is maar de vraag of Israël zich ooit nog terugtrekt uit deze strook temeer omdat het land machtiger dan ooit is met de reducering van Hamas en de forse klappen die het land uitdeelde aan Hezbollah en Libanon. Van Iran hebben we de laatste weken ook niet veel meer gehoord.

De hypocriete zorgen van het Westen

Uit de eerste reacties uit het Westen over het nieuwe HTS-bewind van leider Ahmed al-Sharaa klonk unisono de zorg of het niet islamistisch van aard zou zijn en wat daar de gevolgen van zouden zijn in de regio. Zouden de vrouwenrechten wel gewaarborgd worden, zouden de mensenrechten in goede handen zijn, zouden er wel verkiezingen komen? Het Assad-regime is gevallen en het Westen reageerde daar verheugd op. Datzelfde Westen aarzelt echter de sancties tegen Syrië op te heffen en HTS van de lijst van terroristische organisatie te halen.

Bedenkelijke commissie?

Al-Sharaa pakt de zaken evenwel goed aan. Hij heeft de bestuursstructuren van het oude regime grotendeels gehandhaafd. Hij zoekt toenadering tot de Koerdische gemeenschap in het noordoosten van het land. De grote vraag is hoe het nieuwe Syrië er straks uit gaan zien. Verkiezingen zijn voorlopig niet aan de orde. Eerst moet er overeenstemming komen over een nieuwe grondwet. In een nieuwe dialoog commissie ingesteld door al-Sharaa zitten zes soennitische moslims en slechts een christen. De commissie bestaat uit vijf mannen en twee vrouwen. Er zitten geen Koerden in. De commissie heeft als opdracht na te gaan hoe het nieuwe Syrië vorm kan krijgen. Er was al direct kritiek op de commissie omdat er geen Koerden inzetten en de leden vooral uit HTS-kringen voortkomen.

De goelag van Assad

Intussen worden de verschrikkingen nu meer dan ooit bekend van de verschrikkingen van het Assad-regime. De onvoorstelbare en systematische schaal waarop gemoord en gemarteld is. Niet voor niets noemden onderzoekers Ugur Ümit Üngör en Jaber Baker het Assad-systeem van gevangenissen een goelag in hun boek. Het was tot in de details georganiseerd. De lijken in de Saydnayagevangenis, de vrijgelatenen uit dezelfde en de vele andere gevangenissen en moord- en martelcentra vertellen het gruwelijke verhaal van een regime dat kon wedijveren met de bloeddorst van de nazi’s en de communisten onder Stalin.

Alles beter dan Assad, toch?

Het regime is nog maar net gevallen maar er zijn mensen die blijkbaar nu al weten dat het onder deze nieuwe regering niet beter zal worden voor de Syrische bevolking. Zou het echt beter zijn geweest voor transgenders onder Assad? Activisten geven aan dat hun situatie in elk geval niet te benijden was. Waren alle vrouwen beter af onder Assad? Zaten er niet veel vrouwen en kinderen in de gevangenissen van het oude regime? En als Syrië een islamitisch bestuur zou krijgen, de vrees van de westerse landen, gaan die landen er dan geen zaken meedoen zoals ze dat wel doen met islami(s)tisch bestuurde landen als Saoedi-Arabie en de Arabische Emiraten en het autocratisch regeerde Egypte?

Ik zou zeggen: voor dit moment zijn de Syriërs onder Ahmed al-Sharaa oneindig veel beter af dan onder Assad. De beperkingen die een eventueel islamistisch bewind met zich meebrengen zullen niet onder doen voor die in Saoedi-Arabië waar het westen al sinds jaar en dag vrolijk zaken meedoet. Maar waarom zou het zo’n vaart lopen? In alle interviews geeft al-Sharaa het beeld van een bestuurder die er voor iedereen wil zijn en hoe dan ook zonder geweld een nieuw Syrië wil bouwen. Dat is op zich al winst en de toekomst zal leren hoe een en ander zich ontwikkelt.